Tôi trở về cái làng nhỏ bé của quê hương rơm rạ bùn ruộng nuôi tôi từ tấm bé. Con đường dẫn từ quốc lộ thông qua cánh đồng ngoằn nghèo, dãy bạch đàn xao xác lá, gốc rạ ngả rục áp vào đất mẹ. Tôi đưa mắt như tìm kiếm một điều gì đó vô định rồi bất chợt thấy một màu hoa trắng muốt với nhụy vàng tinh khôi đang đua nhau nở bên vệ đường.

Xuyến chi trắng muốt, mỏng manh.

Tôi nhận ra ngay tức khắc. Đó là loài hoa xuyến chi. Loài hoa có cái tên thật đẹp, mọc rất nhiều ở quê tôi. Chúng mọc quanh năm nhưng với tôi tháng Mười xuyến chi nở đẹp nhất. Chắc cũng bởi vì cái khung cảnh cuối thu man mác, bàng bạc khiến cho những bông xuyến chi càng nổi bật. Trông nó thật yêu kiều làm sao giữa nền lá xanh thẫm.
Tháng Mười gió thổi ràn rạt, cánh hoa xuyến chi rung rinh mênh mang một niềm diệu vợi. Tiếng guốc trâu bò lộc cộc va vào đường bê tông tạo thành một thứ âm thanh rất đỗi thôn quê. Ngẫm nghĩ mới hay trong những ngày xưa cũ, thuở ấu thơ chúng tôi đi chăn trâu bò cũng ngang qua con đường này. Mặc cho trâu bò đi trước, đám con gái dừng lại hái mấy nhành hoa xuyến chi rồi khẽ ôm vào lòng. Đến bờ bãi thả trâu bò, đám con trai tinh nghịch rủ con gái chơi trò cô dâu chú rể. Cô dâu chú rể không “đội rế lên đầu” mà đội những vòng hoa được tết bằng bông xuyến chi xinh đẹp.

Xuyến chi không những mọc ở vệ đường mà còn mọc trên cồn cao, ven bờ ruộng. Ruộng tháng Mười được cày tơi, phơi nỏ rồi đợi mùa đổ ải. Lúc này chỉ có một vài chú cò thong thả kiếm mồi ăn. Tiếng dế nỉ non trong hốc ruộng. Chỉ có mình xuyến chi là kiêu hãnh cùng với đồng quê.
Dường như hoa xuyến chi chỉ có một mùi hương thoang thoảng dịu nhẹ. Tháng Mười đồng chiều khô khốc, một vài chú cò thong thả tìm kiếm mồi ăn, vài cánh vạc kêu chiều. Tiếng dế nỉ non bên bờ ruộng, cạnh gốc xuyến chi. Xuyến chi mộc mạc, giản dị nhưng có một sức sống vô cùng mạnh liệt.
Cũng vào những ngày đầu tháng Mười, hoa xuyến chi bung nở, tôi tròn mười tám tuổi tạm biệt quê nhà lên thành phố học đại học. Ngày ấy, hành trang tôi mang theo chiếc hòm tôn cũ kỹ với dăm ba bộ quần áo, một ít sách vở, mẹ dúi vào tay tôi ít bạc lẻ dặn dò nghẹn ngào. Tôi ngồi trên chiếc xe đạp bố chở ra quốc lộ để bắt xe, vô tình những cánh xuyến chi lại rung rinh trong hương quê bát ngát tháng Mười gió sắt se. Dường như xuyến chi muốn nói điều gì đó với tôi. Lòng tôi nặng trĩu…
Tháng Mười rải nắng sau lưng. Tôi giấu nỗi niềm nhớ nhung quê hương rời bước lên phố mưu sinh. Hoa xuyến chi hai bên đường vẫn nở. Tôi so với ngày xưa không còn là cô nữ sinh mười tám ngây thơ nữa nhưng vẫn nặng lòng da diết với cánh hoa thôn dã. Tôi khẽ ngắt một đóa hoa xuyến chi mang theo cùng chuyến hành trình. Tôi ngồi trong xe ngước nhìn ra ô cửa thấy quê nhà dần xa, rồi lại nhìn cánh xuyến chi trên tay. Màu trắng tinh khôi hương thơm thoang thoảng càng dội vào lòng những đứa con xa quê như tôi bao nỗi niềm thương nhớ.